Ciąża obumarła to wewnątrzmaciczne obumarcie płodu (łac. graviditas obsoleta), do którego może dojść na każdym etapie ciąży. Główne przyczyny prowadzące do wewnątrzmacicznego obumarcia płodu dzieli się na: matczyne, płodowe i łożyskowe.
Przyczyny matczyne to m. in:
- nadciśnienie tętnicze
- cukrzyca
- ciężkie choroby nerek i serca
- zakażenia
- cholestaza wewnątrzwątrobowa
- zaburzenia krzepnięcia tzw. trombofilie wrodzone i nabyte
- zaburzenia immunologiczne
Do głównych przyczyn płodowych prowadzących do wewnątrzmacicznego obumarcia płodu należą nieprawidłowości genetyczne w budowie zarodka czy płodu (tzw. zaburzenia chromosomowe).
Wyróżnia się również przyczyny łożyskowe wewnątrzmacicznego obumarcia płodu do których należą głównie:
- przedwczesne oddzielenie łożyska
- krwiaki pozałożyskowe
- nieprawidłowości w budowie łożyska i pępowiny
Główne objawy kliniczne ciąży obumarłej zależą od wieku ciążowego w którym dochodzi do wewnątrzmacicznego obumarcia płodu. W przypadku wczesnej ciąży początkowo mogą nie występować żadne objawy kliniczne, później najczęściej pojawia się plamienie lub krwawienie z dróg rodnych oraz bóle i skurcze macicy. Ostateczne rozpoznanie ustala się na podstawie badania USG, w którym nie stwierdza się akcji serca płodu (FHR), a gdy obumarcie płodu trwa już dłuższy czas to dodatkowo stwierdza się rozbieżność wieku ciążowego wynikającą z badania USG z długością trwania ciąży. W przypadku, gdy dochodzi do wewnątrzmacicznego obumarcia płodu w ciąży po około 20 tygodniu ciąży do głównych objawów klinicznych zaliczamy:
- brak odczuwania ruchów płodu przez ciężarną
- brak wzrostu macicy
- zmniejszenie obwodu brzucha ciężarnej
- zmniejszenie się masy ciała
- stwierdzenie braku akcji serca płodu podczas osłuchiwania lub badania KTG
Ostatecznym potwierdzeniem rozpoznania jest stwierdzenie braku akcji serca płodu (FHR) podczas badania ultrasonograficznego.
W przypadku wewnątrzmacicznego obumarcia płodu najczęściej po kilku lub kilkunastu tygodniach dochodzi do samoistnego wydalenia płodu (poronienie lub poród).
Po potwierdzeniu wewnątrzmacicznego obumarcia płodu we wczesnej ciąży pacjentkę najczęściej kwalifikuje się do zabiegu wyłyżeczkowania macicy w znieczuleniu ogólnym lub gdy wiek ciążowy jest większy najpierw następuje tzw. indukcja farmakologiczna poronienia lub porodu, a następnie zabieg łyżeczkowania macicy.
Po wystąpieniu wewnątrzmacicznego obumarcia płodu przed planowaną następną ciążą wskazane jest wykonanie odpowiednich badań diagnostycznych w tym: układu krzepnięcia, badań immunologicznych (tzw. zespól antyfosfolipidowy) i ew. określenie tzw. mutacji genu protrombiny (czynnik II), czynnika V (Leiden ) czy też mutacji C677T genu MTHFR czyli enzymu reduktazy metylenotetra-hydrofolianowej oraz następowe postępowanie profilaktyczno-lecznicze.